คำถาม : วิธีสกัดสารแทนนินจากเปลือกมังคุด
  • อยากทราบวิธีสกัดสารแทนนินจากเปลือกมังคุดค่ะ (วิธีที่ทำง่าย ไม่ต้องใช้อุปกรณ์ทางแลปค่ะ) ตอนนี้ได้ทดลองโดยการทำเปลือกมังคุดแห้งผสมกับตัวทำละลายเอทานอล ทิ้งไว้ 7 วันและกรองนำสารมาใช้ แต่ก็ยังเหมือนมีกลิ่นแอลกอฮอล์หลงเหลืออยู่ค่ะ (ไม่ทราบว่าวิธีนี้ถูกต้องไหมค่ะ สารที่สกัดออกมาสามารถนำมาใช้หยดลงในน้ำที่มีสัตว์อยู่ได้เลยไหมค่ะ เนื่องจากจะใช้สารสกัดนี้ล้างสนิมบนตัวสัตว์น้ำค่ะ รบกวนขอคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญด้วยค่ะ ขอบคุณค่ะ
  • Date : 14/6/2560 11:24:00
คำตอบ : จากวิธีที่ทีคุณจันทิมาใช้อยู่ การสกัดด้วยเอทานอลเป็นการสกัดแบบขั้นต้น ในสารละลายที่ได้จะได้สารหลายๆ ชนิดรวมกัน ไม่เจาะจงเฉพาะสารกลุ่มแทนนิน และเมื่อกรองเอาสารละลายที่ได้ออกมาใช้เลย จะทำให้ตัวสารละลายที่ได้มีส่วนของตัวทำละลาย (เอทานอล) รวมมาด้วย จึงควรต้องนำไปกำจัดตัวทำลายออกก่อน โดยการนำสารละลายที่กรองได้ไปอังบนไอน้ำ (ห้ามนำไปตั้งไฟโดยตรง) เพื่อให้เอทานอลระเหยออกไปให้หมด แล้วจึงนำส่วนที่เหลือไปใช้ค่ะ

โดยหลักการคร่าวๆ แทนนิน จัดเป็นสารประกอบพวกโพลีฟีนอลที่มีโมเลกุลขนาดใหญ่ ส่วนใหญ่ละลายได้ดีในน้ำร้อน โดยทั่วไปนิยมต้มส่วนของพืชกับน้ำ จากนั้นกรองเอาเฉพาะส่วนน้ำมาทำการตกตะกอนแทนนินโดยวิธี salting out คือทำให้ตกกะกอนด้วยการเติมโซเดียมคลอไรด์ แล้วนำตะกอนที่ได้ไปสกัดซ้ำด้วยอะซีโตน และนำไปกำจัดไขมันออกโดยใช้อีเธอร์สกัดแยกไขมันทิ้งไป จากนั้นนำส่วนสารที่สกัดได้มาเติมโซเดียมคลอไรด์อีกครั้ง เพื่อให้แทนนินตกตะกอนออกมา ซึ่งหากต้องการเฉพาะตัวแทนนินจะต้องใช้สารเคมีช่วยในแยกตะกอนแทนนินออกมาค่ะ

หรืออาจใช้วิธีสกัดแบบง่ายตามคำแนะนำในหนังสือการสกัดและตรวจสอบสารสำคัญจากผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ คือ
1. ชั่งตัวอย่างพืช 5 กรัม เติม 50% เอทานอล จำนวน 50 มล. ต้มบนอ่างอังไอน้ำด้วยวิธี reflux (การสกัดแบบไหลย้อนกลับ) นาน 30 นาที
2. กรองเก็บสารละลายที่ได้ (filtrate) จากนั้นนำ filtrate ที่กรองได้ไประเหยให้เกือบแห้งบนอ่างอังไอน้ำ (เพื่อกำจัดเอาตัวทำละลายที่เป็นแอลกอฮออล์ออกไป)
3. ละลายสารสกัดที่เหลืออยู่ด้วยน้ำกลั่น 50 มล. โดยใช้ความร้อนช่วย จากนั้นกรองผ่านกรวยบุชเนอร์ (buchner funnel) โดยใช้แรงดูดจากสุญกาศ (suction) และใช้สารช่วยกรอง (filter aid)
4. เติม 10% โซเดียมคลอไรด์ 1 มล. แล้วกรองเก็บตะกอนแทนนินที่ได้ไปใช้ค่ะ